Womertijd Zintertijd

Ooit is bedacht om de dag in 24 mootjes te hakken.

Twee maal van 0 tot 12. De eerste 12 stukjes eindigden met de hoogste stand van de zon. Gedurende een volgend twaalftal uren stond de zon steeds een beetje lager. Dat was handig, want als het niet heel erg bewolkt was, kon je buiten zien hoe laat het ongeveer was. Ongeveer was precies genoeg.

Totdat iemand bedacht hoe de tijd meer precies kon aangeduid. Een staak in de grond waarvan de schaduw in de loop van de dag steeds een andere markering van de schaal indeling aanwees. Elk streepje kwam overeen met een vierentwintigste deel van de dag. Maar zonder zon was daaraan niets te zien. De nachtelijke uren daar moest je naar raden.

Een mechanisme dat dag en nacht een wijzer liet draaien over een schijf met cijfers werd klok genoemd. Zo kon je weten hoeveel uren de dag nog zou duren. Afspreken op een bepaalde tijd werd pas mogelijk toen klokken op meerdere plaatsen werden geïnstalleerd. Maar werkende mensen leefden op het ritme van de zon. Bij daglicht aan het werk, bij nacht slapen. Men ging pas echt op de klok leven, toen de klokjes handzaam en goedkoop genoeg werden om algemeen gebruikt te kunnen worden.

Omdat de zon zich niet overal tegelijk kan laten zien, werden denkbeeldige lijnen over de aardbol afgesproken, de meridianen. De klokjes konden gelijk gezet worden door de dichtstbijzijnde meridiaan te kiezen. Als daar de zon op zijn hoogste stand te zien was, dan werd dat afgesproken als zijnde 12 uur in de middag.

Nederlanders zetten hun klokken gelijk met de nul meridiaan in Greenwich. De zon stond hier dus niet helemaal op zijn hoogst, precies om 12 uur op de klok. Nederlanders hadden hun klok dus iets te laat op 12 uur staan, maar zo ongeveer was het nog wel overeenkomend met de hoogste zonnestand.

Omdat inmiddels de Nederlandse regering al had besloten om de Duitsers te volgen in het te vroeg instellen van de klok tijdens de zomermaanden, stond de klok hier voortaan elke zomer een uur te vroeg.

In oorlogstijd legt het ene land de gewoonten van het andere op. Zo gebeurde dat ook tijdens de Duitse bezetting van ons land. De klok moest hier gelijk gezet met de Berlijn tijd. Nederlanders moesten dus een extra uur te vroeg hun klokken op 12 hebben staan.

Dat is ook nu weer de gewoonte in ons land. De zomer en wintertijd wisseling werd in 1977 weer ingevoerd. We gaan op weg naar werk voordat het licht is en in de zomer nog voordat het donker is weer in de file staan om naar huis te gaan. Zomerdagen duren net als alle andere dagen 24 uur volgens lang geleden bedachte regels. De dagen worden niet langer. Daglicht is er wel langer op dit deel van de aarde. De klok zetten we al vele jaren niet synchroon met de zon.

Mens, dier en plant hebben een biologische klok. Elk mechanisme dat op daglicht is ingesteld reageert op de zonnestand en functioneert het beste als het ritme van de zon gevolgd wordt. Het a-synchroniseren van de klok werkt verstorend op lichaamsfuncties als de klok maatstaf wordt voor het leefpatroon.

Dat wordt nog versterkt als die klok 2 maal per jaar weer verzet wordt. Een opgebouwd ritme wordt dan steeds weer verstoord. Bekend is de vermoeidheid en gestoord slaapritme bij jetlag. Mensen kunnen er serieus ziek van worden.

Allemaal tegelijk worden mensen gedwongen om elk jaar een uur minder te slapen. Aan het verkeer deel te nemen, een uur eerder dan volgens het opgebouwde ritme zou moeten. Allemaal mensen op de weg die niet goed zijn uitgeslapen en verstoord zijn in hun biologisch ritme, dat geeft problemen en ongelukken in het verkeer. Ook bij het werk worden meer fouten gemaakt. De één maakt meer tikfouten. De ander zet in een fabriek een verkeerde knop om. Een heftruck stopt net een paar seconden te laat waardoor een hele stelling gaat kantelen.

Zomertijd maakt de dag niet langer. De klok verzetten bespaart niets. Het ontregelt en veroorzaakt schade. Het is ongezond voor mensen die op de klok moeten leven.