Tien cent

We gingen tijdens het eten een filmpje kijken, op de bank, voor de TV.
Bord eten was smakelijk. IJsje toe.

We zaten elk in een hoek van de bank hangend tegen een armleuning. Ik met mijn benen opgetrokken, onder me gevouwen. De vloer was koud. “Kom maar hier met je voeten.” Ik strekte mijn benen terwijl hij mijn voeten warm wreef. Met zijn vingers streek hij over mijn teennagels. Zelf vond ik ze iets te lang en zei “Ik moet ze knippen”. “Nee, ze zijn mooi.” was zijn reactie.

Ik heb geen lelijke voeten, al zeg ik het zelf. Maar een man die mijn teennagels bewondert heb ik nog niet eerder meegemaakt. Op één teen heb ik een kleurvlekje, waarvan mensen vaak denken dat het vuil is. Hij wreef er met een vinger over. “Mijn moeder noemde dat een druppel negerbloed.” zei ik, “Dat gaat er niet af. ”

De film liep door, maar hij had alleen nog aandacht voor mijn voeten. Streek met zijn duim over de rij voetbotjes en liet de strakgetrokken huid verschuiven en terugspringen. Het leek of mijn vlees werd gekeurd op versheid omdat ik voor de barbecue bestemd was. “Jonge huid” zei hij zacht. Daarna met een hoge stem: “Hoe kan dat. Je hebt kindervoeten.” De gedachte drong zich aan me op, dat hij straks een voet met twee handen naar zijn mond zou brengen om er een hap van te nemen. Hij dacht aan het zelfde, want hij zei: “Ik word kanibaal.” Maar het gebeurde niet. “Die voeten had ik al in mijn kindertijd, maar ze zijn met me mee gegroeid en ik sta ze aan niemand af.”

“Ben je wel eens beroofd?” vroeg hij nu. “Er is wel eens een portemonnee gerold.” “Zat er veel geld in?” “Vijfentwintig gulden. Een biljet heel klein opgevouwen, want het was een klein zilveren portemonneetje dat ik van mijn moeder had gekregen. Verlies van het portemonneetje vond ik erger dan het geld.”

“Maar geen beroving met geweld, of zo.”
“Bijna. Op de Zeedijk in Amsterdam.”
“Vertel.”

– “Ik moest elke dag heen en terug naar Amsterdam, met de trein en dan lopend naar een universiteitsgebouw. De kortste weg was via de Zeedijk. Dat is nu een straatje met toeristenwinkeltjes, maar toen werd daar veel heroïne gedeald op straat. Die mensen wisten dat ik niet kocht, dus die gaven allang geen aandacht meer aan mij, zeiden hooguit ‘hallo.’ ” –

“Hoe konden ze weten dat jij niks kocht?”
“Eerder hadden ze al geprobeerd aan mij te verkopen, maar ik kocht niet en nam ook geen gratis chinees aan, dus ze wisten dat aan mij niks te verdienen was.”
“Wat is een chinees?”
“Dan doen ze een beetje poeder op een folie, verhitten het met een aanstekervlammetje en dat adem je dan in door een pijpje. Het wordt chinees genoemd omdat vroeger chinezen dat gaven om de kwaliteit te testen.”
“Dus je weet er wel van.”
“Van veel dingen die ik zelf niet lust weet ik wel iets.”

-“Dagelijks liep ik daar. Elke dag zonder problemen, maar op een keer stonden daar ineens die jongens. Tien donkere jongens in een kringetje om me heen.”
“Precies 10?”
“Eigenlijk elf, maar de elfde, iets oudere, hield zich een beetje afzijdig.”

” ‘Geef me geld’ zei er één.
‘Waarom?’ vroeg ik.
‘Dat heb ik nodig’ zei die jongen.
‘Ik ook’, antwoordde ik, ‘geef mij jouw geld.’
Dat gaf even verwarring,
maar één van die jongens reageerde met
‘Geef, anders gaan we je steken.’
‘Wat heb je daar nou aan?’
‘Dan wordt je bang en geef je ons geld.’
‘Wat een pech, ik heb geen geld voor je meegenomen.’

Ze stonden elkaar een beetje aan te kijken. Dan naar de grote alsof die te hulp moest komen. Dit stond niet in het script dat ze bedacht hadden. Maar ik bewoog mijn handen, waardoor mijn boekentas bewoog, wat hoorbaar rinkelend de aanwezigheid van los geld in mijn tas verraadde.

Op dat moment herinnerde ik me ook het geld dat ik bij me had om een vakantiereis te betalen. Dat moest in die tijd nog met contant geld. Maar het studenten reisbureau was die dag gesloten zodat ik niet kon betalen. In afwijking op alle andere dagen had ik veel geld bij me, helemaal vergeten. Op het moment dat de losse muntjes rinkelden, herinnerde ik het me weer. Dus ik zei: ‘Hé wacht, ik heb toch geld voor je.’

Tussen de boeken in mijn tas graaiend vond ik een koffie automaten muntje en een dubbeltje. Een dubbeltje was een heel klein zilverkleurig muntje met een waarde van 10 cent. Ik zei: ‘Aan dat koffiemuntje heb je niks, dus die hou ik.’ Gooide het terug in de open tas. ‘ Maar het geld mag je hebben. Wel eerlijk delen.’ Ik legde het dubbeltje op de vingertop van mijn middelvinger en bood het ze aan.

Ik telde de jongens. Daarom weet ik dat het er 10 waren. ‘Ieder een cent.‘ En tegen de elfde, de grotere jongeman: ‘Je hebt vandaag pech. Jij krijgt niks.’ Die grote moest een beetje lachen. De kleinere jongens waren teleurgesteld. Ze weigerden mijn muntje en stapten opzij. Ik liep verder de Zeedijk over naar het station.” –

Mijn donkere vriend gierde van het lachen. “O my god, dat muntje, o my god.”
Hij deed me na, zoals ik het dubbeltje op mijn vinger had gesuggereerd.
“Had je veel geld bij je?”
“Drieduizend gulden.”
“Hoe had je gereageerd als je niet was vergeten dat je dat geld bij je had?”
“Misschien het zelfde, dat weet je achteraf niet. Ik zei gewoon wat in me op kwam. Die 10 jongens, dat was overmacht. Op het eindje van de Zeedijk, met Het Kolkje in mijn rug, 10 jongens van een jaar of 17, 18 en de elfde ergens in de twintig. Het enige wat ik kon doen in die situatie, was me eruit kletsen.”

Ik vertel dit verhaal niet vaak, maar er is geen woord van gelogen.

“Er zijn mensen die dit een rassistisch verhaal vinden. Vind jij dat ook?” vroeg ik.
“Het is echt zo gebeurd?”
“Ja, zoals ik het vertelde. Er is niks aan verzonnen, maar ik heb wel weggelaten dat er nog een ander meisje (Alice) bij me was. Die zei ‘Je moet hier wel oppassen’ Ik voelde aan het hekje op de rand van Het Kolkje en zei dat het best stevig was. Maar ze tikte zwijgend op mijn schouder toen die jongens achter me stonden. Want ik had ze niet zo snel in de gaten. Ik draaide me om, zag ze, daarna sloten ze me in.”

“Je verhaal wordt niet rassistisch omdat het donkere jongens waren. Maar het is wel wat mensen onthouden. Beroving en donkere jongens. Nu lees ik weer dat een Surinaamse man een demente Nederlandse vrouw heeft opgelicht. Dat wordt dan ook mij aangerekend.”

“Ja, dat kan zo werken,” zei ik, “Als jij mij niet kwalijk neemt dat de rijkste Nederlandse families hun invloed en rijkdom te danken hebben aan de slavenhandel, zich voor afschaffen van slavernij door de rest van de Nederlanders lieten compenseren uit belasting geld en Nederlandse kinderen in fabrieken met een ketting aan machines ketenden om er voor bijna niks te werken, neem ik jou niet kwalijk dat er schooiertjes rondlopen die net zo veel pigment in hun huid hebben als jij.“
“Dat zal ik jou nooit verwijten.”
“En jij bent niet verantwoordelijk voor wat andere mannen doen. Die ballast gooien we overboord. Alleen op wat je zelf doet spreek ik je aan.”

(tekst © Vlierbloesem)